Dział: Wiedza praktyczna

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (ang. Nonalcoholic Fatty Liver Disease, NAFLD) to obecnie najczęstsza przewlekła choroba wątroby na świecie dotycząca około 25% populacji. NAFLD, stanowi wątrobową manifestację zaburzeń metabolicznych, wiąże się nie tylko z ryzykiem wystąpienia powikłań wątrobowych, ale również zwiększa ryzyko wystąpienia m.in. cukrzycy typu 2, przewlekłej choroby nerek i nowotworów złośliwych. Czynnikiem ryzyka rozwoju NAFLD jest wysokoenergetyczna dieta, bogata w żywność przetworzoną, tłuszcze nasycone i wytwarzaną przemysłowo fruktozę. Rozpowszechnienie NAFLD jest wiązane z pandemią otyłości. NAFLD jest stwierdzane u 70% pacjentów z otyłością i 65% pacjentów z cukrzycą typu 2. 40% pacjentów z NAFLD to osoby nieotyłe. Stanowi to jedną z przesłanek do wprowadzenia nowych kryteriów diagnostycznych choroby, które uwzględniają nie tylko wskaźnik masy ciała, ale również obecność zaburzeń metabolicznych. Zmniejszenie masy ciała ma korzystny wpływ na parametry histopatologiczne NAFLD i niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby. Podstawą terapii NAFLD są zalecenia dotyczące zmiany stylu życia, obejmujące dietę i aktywność fizyczną. Wytyczne rekomendują indywidualizację postępowania, ale jego filarami są zmniejszenie energetyczności diety, ograniczenie tłuszczów nasyconych i cukrów prostych, ograniczenie/eliminacja alkoholu i wysiłek fizyczny. Zalecaną dietą jest dieta śródziemnomorska.

Kamica pęcherzyka żółciowego jest chorobą, w przebiegu której dochodzi do powstawania złogów w obrębie pęcherzyka żółciowego wywołujących niekiedy objawy kolki żółciowej. Dotyka około 20% populacji polskiej. Kobiety chorują 4-krotnie częściej niż mężczyźni. Etiologia kamicy żółciowej jest złożona. Podstawową metodą diagnostyczną kamicy pęcherzyka żółciowego jest ultrasonografia, która pozwala uwidocznić powiększenie pęcherzyka żółciowego, obecność złogów oraz zmian w obrębie ściany pęcherzyka, takich jak jej pogrubienie czy obecność okołopęcherzykowego płynu będącego jednym z objawów zapalenia tego narządu. Leczenie napadu niepowikłanej kolki żółciowej polega na wstrzymaniu żywienia doustnego, nawadnianie, terapii przeciwbólowej i rozkurczowej. Złotym standardem wyleczenia kamicy pęcherzyka żółciowego jest cholecystektomia laparoskopowa. Do najczęstszych powikłań kamicy pęcherzyka żółciowego zalicza się ostre zapalenia pęcherzyka żółciowego. W tym artykule przedstawiono patogenezę i praktyczne podejście do leczenia kamicy pęcherzyka żółciowego.

Laktoza, to obecny w mleku ssaków dwucukier, który pełni ważne funkcje biologiczne i ma znaczenie w programowaniu żywieniowym i mikrobiotycznym. Rozkładana jest przez jelitowy enzym – laktazę, którego aktywność zmienia się w czasie życia człowieka, obniżając się wraz z wiekiem. Intensywność objawów klinicznych po spożyciu np. mleka zależna jest od całkowitej aktywności laktazy, ilości spożytej laktozy, jej źródła (lepiej tolerowane są produkty fermentowane), czasu pasażu jelitowego oraz obecności prawidłowej mikrobioty jelitowej. Małe dawki laktozy u osób z zaburzonym wchłanianiem laktozy indukują tolerancję na ten dwucukier, dlatego u osób z pier- wotną hipolaktazją należy stosować zbilansowaną dietę zawierającą laktozę – pochodzącą z różnych źródeł, w dawce nie przekraczającej 12 g/dzień

Celem leczenia żywieniowego w zespole jelita nadwrażliwego jest złagodzenie objawów bólowych, uregulowanie rytmu wypróżnień oraz poprawa samopoczucia pacjenta. W świetle dotychczasowych doniesień, najbardziej zalecanym modelem żywieniowym w terapii IBS jest dieta low FODMAP. Model low FODMAP polega na ograniczeniu podaży fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli. Protokół żywieniowy stosuje się przez 4–8 tygodni, a następnie ponownie wdraża się wcześniej eliminowane produkty, oceniając indywidualną reakcję organizmu na poszczególne składniki.

Zaparcia są powszechnie występującym problemem zdrowotnym o różnej etiologii, dotykającym ludzi w każdym wieku. Bardzo często wiążą się z doświadczaniem bólu i dyskomfortu, co negatywnie wpływa na jakość życia pacjenta. Zaparcia mogą występować w wyniku funkcjonalnych przyczyn idiopatycznych lub wtórnie, jako efekt zmian degeneracyjnych włókien nerwowych i obrzęku komórek zwojowych w ścianie jelit. Przewlekłe, nieleczone zaparcia mogą wynikać z diety ubogiej w błonnik i płyny lub być spowodowane ograniczeniami funkcjonalnymi, takimi jak unieruchomienie i brak ruchu, mogą one skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Kluczem do ich leczenia jest długotrwała zmiana nawyków żywieniowych oraz stylu życia. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Gastroenterologii, leczeniem pierwszego wyboru zaparć jest zwiększenie podaży błonnika i ilości płynów w diecie. Dieta bogata w błonnik stanowi również czynnik protekcyjny przed zaparciami. Częściowo zhydrolizowana guma guar (ang. partially hydrolyzed guar gum, PHGG) to rozpuszczalne w wodzie włókna pokarmowe, które wykazują szereg korzyści zdrowotnych dla organizmu, nie tylko w terapii zaparć. Błonnik PHGG działa prebiotycznie, skraca czas pasażu jelitowego, pomaga w zmniejszaniu bólów brzucha oraz wzdęć.

Ostre zapalenie trzustki (OZT) jest procesem zapalnym tego narządu związanym z przedwczesną wewnątrztrzustkową aktywacją proenzymów trzustkowych. W zależności od nasilenia i zakresu procesu zapalnego w trzustce, przebiega ono z większym lub mniejszym uszkodzeniem sąsiadujących tkanek lub odległych narządów. Najczęstszymi przyczynami OZT są kamica żółciowa (ok. 40%) i nadużycie alkoholu (również ok. 40% przypadków). Z powodu zróżnicowania przebiegu klinicznego diagnostyka oraz terapia i leczenie powinny być dobrane indywidualnie dla każdego pacjenta, fazy i postaci OZT, przyczyny, przebiegu klinicznego i występujących powikłań. Leczenie łagodnej postaci OZT jest stosunkowo proste i polega na intensywnej resuscytacji płynowej, uzupełnianiu elektrolitów i podawaniu leków przeciwbólowych. Poważnym problemem jest natomiast leczenie umiarkowanej i ciężkiej postaci OZT, które wymagają intensywnej opieki medycznej i leczenia żywieniowego.