Ryzyko rozwoju raka jelita grubego (RJG) jest istotnie zwiększone u chorych na nieswoiste zapalenia jelit (NZJ) o wieloletnim przebiegu i z rozległym zajęciem jelita grubego. RJG w NZJ występuje u młodszych osób w porównaniu z populacją ogólną, a rozpoczęcie nadzoru onkologicznego nie zależy od wieku chorego, tylko od czasu trwania choroby. Do najważniejszych czynników zwiększających ryzyko RJG w przebiegu NZJ należą: duża rozległość zmian zapalnych, wysoki stopień aktywności choroby, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC), pseudopolipy, zwężenia jelita grubego oraz dodatni wywiad rodzinny, zwłaszcza występowanie RJG u krewnego pierwszego stopnia przed 50. rokiem życia. Kolonoskopia z pobraniem licznych wycinków do badania histopatologicznego powinna być wykonywana co 1–5, lat w zależności od oceny czynników ryzyka RJG u każdego chorego po 8–10 latach trwania NZJ. Optymalnym momentem do prowadzenia nadzoru onkologicznego jest okres remisji choroby.
U wielu chorych na nieswoiste zapalenia jelit (ang. inflammatory bowel disease, IBD), mimo osiągnięcia remisji, utrzymują się objawy czynnościowe ze strony przewodu pokarmowego, przypominające w obrazie klinicznym zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome, IBS). Wpływają one niekorzystnie na jakość życia pacjentów i wymagają odmiennego postępowania niż IBD. Wieloczynnikowe podłoże patogenetyczne tego zjawiska pozostaje wciąż nie do końca poznane. Z uwagi na podobieństwo symptomów IBS do tych występujących w aktywnej fazie IBD konieczne jest w pierwszej kolejności przeprowadzenie skrupulatnej diagnostyki różnicowej, mającej na celu przede wszystkim wykluczenie procesu zapalnego. Potwierdzenie remisji i pewne rozpoznanie tła czynnościowego objawów umożliwia następnie wdrożenie adekwatnego i zoptymalizowanego leczenia. W terapii zaburzeń czynnościowych w przebiegu IBD stosuje się zarówno metody niefarmakologiczne, w tym dietoterapię i psychoterapię, jak i farmakologiczne o udokumentowanej skuteczności w klasycznym IBS.
Przewlekłe zapalenie trzustki jest postępującą zapalną chorobą powodującą nieodwracalne zmiany w budowie miąższu i struktur przewodowych trzustki, która prowadzi do niewydolności zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej tego narządu. Choroba dotyka coraz większej liczby osób, a koszty leczenia choroby zasadniczej i powikłań stale rosną. Klasyczne PZT, zwykle związane z nadużywaniem alkoholu, paleniem tytoniu lub niektórymi mutacjami genów, najczęściej zaczyna się od nawracających ataków ostrego zapalenia trzustki (OZT), które podstępnie przechodzi w proces zapalny z towarzyszącym przewlekłym wyniszczającym bólem w ciągu 3–5 lat. Typowymi objawami PZT w badaniach obrazowych są jeden lub więcej z następujących: zwapnienia, poszerzenie przewodów trzustkowych i zanik miąższu. Wśród objawów, z którymi zgłaszają się pacjenci, wyróżnić można nawracające bóle brzucha, biegunki tłuszczowe, wymioty i utratę masy ciała. Rekomendowanymi metodami diagnostycznymi są endosonografia, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.
W wieloczynnikowej patogenezie IBS istotną rolę odgrywają zaburzenia interakcji dwukierunkowej osi jelito-mózg. Mikrobiota jelitowa jest zasadniczym elementem tych interakcji, a dysbioza bakteryjna bezpośrednio wpływa na pozostałe mechanizmy patogenetyczne IBS. Zespół rozrostu bakteryjnego SIBO to zespół objawów żołądkowo-jelitowych spowodowany nadmierną ilością bakterii w jelicie cienkim. Ryzyko wystąpienia SIBO w IBS jest prawie 10 razy wyższe niż u osób bez IBS – SIBO może występować nawet u 84% pacjentów z IBS. Z uwagi na działania niepożądane antybiotyków ogólnoustrojowych i ryzyko powstania antybiotykooporności preferowanym lekiem w eradykacji SIBO jest działający jedynie w jelicie eubiotyk ryfaksymina.
Rak jelita grubego (ang. colorectal cancer, CRC) jest trzecią najczęstszą diagnozą i drugim pod względem śmiertelności nowotworem złośliwym zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Znaczna większość nowotworów jelita grubego (około 75% wszystkich przypadków) umiejscowiona jest w esicy (około 25%) i odbytnicy (około 50%). CRC ma zarówno silne powiązania środowiskowe, jak i genetyczne, a do czynników, które zwiększają ryzyko jego wystąpienia zalicza się m.in. nieprawidłową dietę oraz nadmierną masę ciała. Rak jelita można leczyć za pomocą kombinacji różnych metod terapii, w zależności od tego, gdzie umiejscowiony jest nowotwór oraz jak daleko się rozprzestrzenił. Kluczowym czynnikiem wpływającym na skuteczność leczenia u tych chorych jest prawidłowe postępowanie żywieniowe, zapobiegające rozwojowi niedożywienia.
Zespół jelita nadwrażliwego (irritable bowel syndrome, IBS) jest powszechną i nawracającą chorobą. Pomimo iż istotnie nie zwiększa prawdopodobieństwa zachorowania na chorobę organiczną przewodu pokarmowego i nie wywołuje groźnych powikłań, znacząco pogarsza jakość życia pacjentów. Przyczyna choroby jest wieloczynnikowa i nie do końca poznana. IBS przebiega z nawracającym bólem brzucha, związanym z wypróżnieniem, zmianą jego częstotliwości czy konsystencji stolca. Obecnie rozpoznanie powinno być stawiane w oparciu o Kryteria Rzymskie IV, na podstawie rzetelnie zebranego wywiadu i badania fizykalnego, dążąc do ograniczenia wykonywania badań pomocniczych. Niniejsze opracowanie jest zbiorem aktualnych rekomendacji i doniesień dotyczących postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w IBS.
Bóle brzucha są jednym z najczęstszych powodów zgłaszania się pacjentów w różnym wieku do lekarza. Ból jest odczuciem subiektywnym. Powinien być postrzegany ogólnoustrojowo następnie lokalizowany narządowo: bóle brzucha pochodzenia „brzusznego” (somatyczne, czynnościowe) lub „pozabrzusznego” (mózgowe). W zakresie podziału bólów czynnościowych obowiązuje tzw. Klasyfikacja Rzymska IV z 2016 roku. Jedną z najczęstszych chorób z bólami czynnościowymi jest zespół jelita nadwrażliwego. W jego wstępnym leczeniu zasadne jest podania leku osłonowego, np. koloidalnego kwasu krzemowego. Przy innych rodzajach bólów brzucha stosujemy określenia: ostre lub przewlekłe, kolkowe lub stałe, popokarmowe lub stresowe itd. W patofizjologii bólów brzucha istotną rolę przypisuje się osi mikrobiota-jelito-mózg, co uzasadnia uporządkowanie dotychczas stosowanej symptomatologii bólów brzucha. W artykule podjęto próbę takiej systematyki.
„Trzeba szukać rozwiązań dostępnych, prostych, takich, w których można a nawet trzeba wykorzystać zaangażowanie pacjenta. Nakłonić go, częściej po prostu uświadomić, jak bardzo może wpłynąć na wyniki swego leczenia przez odpowiednie przygotowanie” – takimi między innymi słowami na konferencję „Prehabilitacja 2022 – to działa” zaprasza prof. dr hab. Tomasz Banasiewicz – kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Wydarzenie odbędzie się 27-28 maja 2022 r. w trybie stacjonarnym oraz online.
Zespół jelita nadwrażliwego (irritable bowel syndrome, IBS) jest powszechną i nawracającą chorobą. Pomimo iż istotnie nie zwiększa prawdopodobieństwa zachorowania na chorobę organiczną przewodu pokarmowego i nie wywołuje groźnych powikłań, znacząco pogarsza jakość życia pacjentów. Przyczyna choroby jest wieloczynnikowa i nie do końca poznana. IBS przebiega z nawracającym bólem brzucha, związanym z wypróżnieniem, zmianą jego częstotliwości czy konsystencji stolca. Obecnie rozpoznanie powinno być stawiane w oparciu o Kryteria Rzymskie IV, na podstawie rzetelnie zebranego wywiadu i badania fizykalnego, dążąc do ograniczenia wykonywania badań pomocniczych. Niniejsze opracowanie jest zbiorem aktualnych rekomendacji i doniesień dotyczących postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w IBS.
Otyłość, która przyjęła miano pandemii, insulinooporność, niska aktywność fizyczna, prozapalna dieta i zaburzenia w zakresie mikrobiomu jelitowego predysponują do wystąpienia chorób wątroby. Jedną z najczęstszych jednostek chorobowych dotykających wątrobę jest niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby, NAFLD, której leczenie opiera się na zmianie stylu życia (dietoterapii i utrzymywaniu regularnej aktywności fizycznej). Literatura naukowa pozwala wysnuć przypuszczenia, że na pracę wątroby można jednak wpływać dodatkowo poprzez manipulację kompozycji mikrobioty zasiedlającej jelita. W tym kontekście rozważa się zastosowanie substancji prebiotycznych oraz preparatów probiotycznych, których wymaganą właściwością jest udokumentowane korzystne działanie na zdrowie gospodarza. Przegląd badań traktujących o tej tematyce wskazuje na to, że probiotyki mogą mogą znaleźć rzeczywiste zastosowanie w terapii chorób wątroby i wsparciu jej funkcjonowania.
